Een pedagoog op 4 poten is populair
Het fenomeen ‘klashond’ rukt op in Vlaanderen. Niet om pootjes te geven, maar wel om de concentratie, het welbevinden én de prestaties van schoolkinderen op te tillen. “Zo’n hond heeft een énorm kalmerend effect. Een pittige klas krijg je makkelijker stil omdat anders het hondje bang wordt, dan omdat de juf het zegt.”
Woensdagochtend 9.30 uur. Tijd voor wiskunde in het derde leerjaar van Juf Melissa (35). De kinderen van 3A in basisschool ’t Kasteeltje in Overijse lopen naar hun kastjes om invulboeken en iPads te nemen. Onderweg van en naar de lessenaars kruisen ze Kenai. Alle handjes – zonder uitzondering – gaan en passant naar beneden. Voor aaitjes. Nog even roezemoezen de leerlingen, maar als Kenai gaat liggen, nemen ze plaats en komt het smartboard uit slaapstand. Enkele kletskousen gaan door, maar krijgen een berisping van hun medeleerlingen. “Sssst, Kenai slaapt.” Tijd voor wiskunde, dus.
Betere punten
Het idee van een ‘klashond’ leende juf Melissa bij Bernd Retzlaff, een Duitse leerkracht uit Sulzburg. Al in de jaren 90 besloot hij om zijn labrador Jule mee te nemen naar het werk. Zijn klaslokaal vond hij te schools en hij hoopte zo wat leven in de brouwerij te brengen. Maar al snel zag hij dat zijn trouwe viervoeter meer dan louter lol bracht. “Jule bleek een kleine pedagoog op vier poten”, zei hij in 2002 aan Trouw. “Samengevat kun je zeggen: de stille kinderen openen zich, de agressieve kinderen worden rustiger.” De Duitser zag hoe zijn leerlingen beter bij de les bleven en met meer plezier naar school kwamen. Tot slot stegen de gemiddelde punten ook nog.
Juf Melissa beaamt dat. Na de pandemie en haar moederschapsrust kwam ze voor een ‘uitdagende’ klas te staan. “Eentje met heel wat leerstoornissen en andere sociale problemen samen in één ruimte. Een groep die je maar moeilijk stil krijgt.” De oplossing vond ze in het mandje in haar living. Ze vroeg eerst toestemming aan de directie en toen ook de ouders akkoord gingen, had puppy Kenai plots een job die die van Melissa een pak aangenamer maakte. “Zo’n hond heeft een énorm kalmerend effect. Een pittige klas krijg je makkelijker stil omdat anders het hondje bang wordt, dan omdat de juf het zegt.”
De betere klashamster
Bernd Retzlaff en zijn klashonden waren in de jaren nul zó’n sensatie dat ze aanleiding voor onderzoek werden. Het Konrad Lorenz Kuratorium in Zürich – Sulzburg is maar twee uurtjes rijden van de Zwitserse stad – zette een kleinschalig experiment op: dertig Zwitserse leerkrachten moesten hun kat of hond naar de klas meebrengen. Wat bleek? De communicatie tussen klas en leerkracht ging erop vooruit, de kinderen hebben meer respect voor levende wezens, hun verantwoordelijkheidsgevoel en inlevingsvermogen kregen ook een boost.
“Eigenlijk is een klashond de overtreffende trap van een klashamster of klasgoudvis”, zegt pedagoog Pedro De Bruyckere. “Een dier in de klas biedt structuur en leert kinderen verantwoordelijkheden te dragen voor andere levende wezens.” Zelfs de klasplanten water geven, kan dus al een levensles zijn.
IJsbreker
Ook juf Ann Peeters (57) krijgt hulp van een klashond. Zij staat samen met Polly in het vijfde leerjaar in de Merksemse basisschool Laerhof. “Mijn leerlingen weten heel goed dat ze tijdens de koek en drank-tijd niets mogen laten rondslingeren en dat ze zeker geen chocolade mogen laten vallen.” Polly brengt ook structuur. “Ik heb een beurtrol moeten opstellen om te bepalen wie mee mag om haar uit te laten tijdens de speeltijd, anders komt er ruzie van.” (lacht) Die wandelmomentjes zijn goud waard, zegt Juf Ann. “Het is een opportuniteit om ‘anders’ te praten met de kinderen die meegaan. Je hebt een ijsbreker aan de leiband en je bent buiten de schoolmuren. Onderwerpen die in de klas niet aan bod komen, kunnen dan wel.”
Meer en meer leerkrachten beginnen het nut van zo’n klashond te zien. Volgens AAP vzw en Therapiedier vzw – twee organisaties die training en vorming voorzien voor hond én leerkracht – is het fenomeen wel degelijk in opmars. “Wekelijks krijgen we om en bij de zes aanvragen om therapiedieren op te leiden”, zegt Inge Pauwels, directeur van Therapiedier vzw. “Twee daarvan komen van leerkrachten die in hun hond een klashond zien.” Eenzelfde verhaal van AAP vzw.
Maar zo’n opleiding voor hond én baasje kost veel geld: om en bij de 1.500 euro. “Dat schrikt vaak af”, zegt Pauwels nog. “Veelal gaan die leerkrachten dan zonder vorming aan de slag. Maar dat is gevaarlijk, je bent tenslotte met kinderen bezig.”
Want niet elke ‘lieve hond’ is geschikt als klashond. “Bij alle therapiedieren in spe is de meest cruciale vraag: Vindt het dier dit leuk?Je kunt een hond trainen om niet te blaffen en stil in z’n mand te blijven, maar als die de vele prikkels van een schoolomgeving als stresserend ervaart, ga je aan het welzijn van het dier voorbij. Met alle gevolgen van dien.”
Zoals bijtincidenten, maar ook kleinere akkefietjes. Een uit de kluiten gewassen labrador is al groot genoeg om een kindje omver te kwispelen. “Dat kan tot verzekeringskwesties leiden”, zegt Pauwels nog. “Daarom doen wij steeds een ‘Maatschappelijk Aanvaardbaar Gedrag’-test. Die bepaalt of een hond geschikt is al therapiedier of niet. Veel verzekeringen vragen die test op of laten er een afnemen als er problemen optreden.”
Peis en vree
De regelgeving is inderdaad vaag, zegt Joke Decru van AAP vzw. “De enige wetgeving is een koninklijk besluit uit 2014 dat stelt dat honden niet op plaatsen mogen komen waar levensmiddelen verwerkt worden. Strikt gezien is de keuken van de school dus verboden terrein.” Veel verder gaat de regelgeving niet. “De IAHAIO, een internationale koepelorganisatie voor therapiedieren, is wel bezig met richtlijnen. In tussentijd bieden wij daarom die opleidingen aan. De honden die bij ons getraind worden, zijn ook verzekerd in geval dat ze de afstandsbediening van het smartboard stukbijten.” Zowel Decru als Pauwels heeft geen weet van incidenten met klashonden die door hen getraind werden.
Niet dat die vrees leeft bij de ouders en kinderen. Als juf Melissa toezicht houdt op de speelplaats, dan houdt ze Kenai aan de leiband. Oudere kinderen die eerder bij Kenai in de klas zaten, komen dan al eens dag zeggen. Maar ze aaien Kenai enkel als die daar zin heeft. Want zo hebben ze het geleerd bij juf Melissa.
Ook bij juf Ann en Polly is alles peis en vree. “Aanvankelijk waren er wat ouders weigerachtig, maar intussen is er een wachtlijst voor de kinderen die straks overgaan naar mijn jaar. Want ze willen allemaal naar de klas met de hond.”
